Moito se ten falado
dos milleiros de guardeses esparexados pola terra, tanto peninsular como polas
Américas, na búsqueda dun futuro que eiquí non era doado. Hai
que ter en consideración, que a México foi unha das colonias a donde fluiu a emigración
guardesa nos séculos XVII e XVIII, e
primeira metade do XIX, donde moitas familias desta comarca contribuiron o
desenrrolo agrícola e comercial, ata que a raíz do grito de independencia e as
diversas guerras intestinas levaron a ruptura dos lazos de comunicación entre
as familias das dúas bandas do Atlántico, dado que moitos se trasladaron o
interior para evitar os efectos das revoltas que asolaban o país.
Hacia
principios do século XIX, emigrou a México dende A Guarda, Don Santiago Troncoso (1) Pérez para dedicarse o
comercio, tempo despois, e tras o fusilamento do Emperador Maximiliano,
perdeuse todo contacto familiar.
Pasados
os anos, súpose que había fuxido cara o interior, establecéndose en Acambay
donde casou con Lorenza Herrera, membro dunha das principais familias da zona.
José Troncoso
Herrera, nace na capital de México, na Rúa de Dolores o 4 de marzo de
1865, sendo bautizado na parroquia da Santa Vera Cruz, sendo séus padriños a súa avoa Doña Casimira Díaz de la Vega e
séu tío, o presbítero D. Manuel Herrera, oriundos de San Miguel de Acambay,
donde estaban establecidos seus pais.
Con poucos anos, foi
levado a San Juan de Teotihuacán donde era párroco séu tío e padriño, e iniciaba
séus estudios literarios. Cando tiña 13 anos, en 1878, faleceu séu pai, e pouco
despois, morren séus irmáns Daniel e Otón, de 8 e 3 anos, así como tamén a súa
avoa. Estas perdas tan sensibles
afectaron a salude de séu tío o crego D.
Manuel Herrera, a quen os médicos, obrigan a irse da localidade e o Arzebispo
D. Pelagio Antonio Labastida e Dávalos o trai a cidade de México e noméao cura-párroco de Santa María la Redonda e
despois das parroquias de La Soledad, San Miguel, Sagrario Metropolitano e logo
Canónigo da Catedral, donde falece e habendo sido Xuíz-Facedor e a Dignidade de
Meste-Escola.
Neste
tempo, o P. Troncoso Herrera, estudia Latinidade e Retórica no Seminario
Conciliar de México, desexando segui-la carreira de medicina, trasladouse a un colexio que tiña aberto o Dean da Catedral,
que despois foi Arzebispo de México, D. Próspero M. Alarcón. De alí pasou a
Escola Nacional Preparatoria, donde estudiou toda-las asignaturas
correspondentes a Segunda Ensinanza ou Bacherelato Español.
As
evolucións políticas do país, levaron a ruina familiar, e cando tiña 18 anos,
falece súa naia, poñéndose a traballar como tenedor de libros, pasa seguir séus
estudos. Escomenzando a manifestar a intención de incorporarse aos xesuítas,
sendo admitido a vesti-la sotana dos
filos de San Ignacio polo.P. Alzola, Provincial de México. Esta decisión, tivo
a oposición frontal de séu tío que quería que continuase os estudos de medicina xa que amosaba gran talento e aptitude. Neste
intervalo, fixose Perito Galvanoplástico.
Por
eses anos chega a México o sacerdote D. José M. Vilaseca, natural de Igualada
(Barcelona), quen fundou un Colexio para Misioneiros, donde unha vez o coñece a fundación deste colexio , levouno a coñecer
outra maneira de actuar, e superando todo tipo de estorbos e impedimentos, en
1892 pudo vesti-la sotana dos Misioneiros
e asinar séus votos.
O
ingresar o P.Troncoso na Congregación non tiña feito os estudoos eclesiásticos,
por lo que tivo que adicarse inmediatamente a eles baixo a dirección de diversos
profesores, entre eles, D. Aristeo Aguilar, alumno que foi da Universidad
Gregoriana de Roma con quen estudiou Filosofía Escolástica, Teoloxía Dogmática:
Sagrada Escritura e Derecho Canónigo, Teoloxía Moral a preparou baixo a
dirección do mesmo P. Vilaseca.
Recibiu
a ordenación sacerdotal nas témporas de dicembro de 1894 de máns do Arzebispo
de México, Sr. Alarcón, e en agosto de 1895, foi enviado a Roma, ao Colexio Pio
Latino Americano, a ampliar seus estudos e sirviese de base para a formación
literaria dos misioneros da congregación, recibindo os grados de Doctor nas Facultades
Eclesiásticas na Universidade Pontificia.
Enferma
gravemente en Roma, os médicos ordenanlle
que volva a México, entón os Superiores concedenlle un viaxe de investigación
científica, para repoñer a saúde, e ampliar coñecementos, recorre parte de Italia,
Austria, Suiza, Francia e algo de España, regresando polos Estados Unidos, visitando
algunhas cidades, chegando a México a fins de 1896
A fins
de 1897 foi nomeado Secretario Xeral da Congregación e Capellán a Iglexa da
Casa Xeneralicia, tamén se lle da a Dirección e Redacción del "Propagador
de la Devoción de San José", que é o Boletín Oficial do Instituto.
Grandes
foron as dificultades e contrariedades con que tropezou o P. Troncoso para o
desenrrolo do séu cargo dado que era unha organización recien creada,
compenetrado do espíritu do P. Vilaseca, pudo en pouco tempo dar organización e
estabilidade o proxecto, xa que non se contentaba con teorizar, senón tamén
practicaba o disposto nas Constitucions, sendo o primeiro en dar exemplo a seus
compañeiros, emprendeu a Obra das Misions que es un dos fins mais sinalados
pola institución.
Habendo
enfermado a fins do mesmo ano 1897 o Secretario da Delegación Apostólica,
Nuncio Papal, Monseñor Nicolás Averandi, nomeao substituto seu conferíndolle o título de Notario Apostólico para
Asuntos da Delegación Pontificia.
Pero as
súas inquedanzas non lle permitían permanecer inactivo e en 1899 da inicio a edificación
do templo a Sagrada Familia na Casa Xeneralicia organiza a Asociación de
la Virgen del Consuelo e publica a revista mensual "La
Fuente del Consuelo" destinada a propagar seu culto, da que chegou
la facer unha tirada de doce mil exemplares mensuais.
O
Cardenal Vives e Tutó o propón a Santa Sede para Procurador Xeral da Orden,
polo que ten que voltar a Roma, resíntese de novo da saúde, polo que ainda que
o exoneran de vivir na Cidade Eterna, ímpónselle o deber de ir a Roma cada dous
anos polo menos.
Volto
a México, vai traballar nos suburbios da capital, escomenza construcción do
templo do Espíritu Santo erixido a instancias dos veciños da Colonia de Santa
María de la Rivera, a donde o P. Troncoso trasladó a súa Asociación, sendo
recoñecida pola Santa Sede, elevándoa a categoría de Archicofradía Primaria, ca
facultade de agrupar a outras dentro de México. En poucos años chegou a acada-la
cifra de 80.000 socios. Tamén involucrouse nas vocacións e funda "Los Pequeños Seminarios del
Espíritu Santo”
Seis anos estivo
naquela parroquia que se convirtiu na máis activa da capital da República
Mexicana. Testimonio delo son obras que recibieron o impulso do párroco. Fundou
as asociacions: "Catecismo para niños y niñas", del "Santísimo
Sacramento para Señoras y Caballeros"; de "San
José", de la "Purísima Concepción" para
mozas; de "Santa Rita" para viuvas; de "San
Vicente de Paúl" para enfermos pobres; do "Apostolado
de la Oración y Sagrado Corazón de Jesús", de "Santa
Zita", para criadas; de "Nuestra Señora de
Guadalupe" para obreiras e do "Espíritu Santo"
para xóvenes con fin de obter vocacions
sacerdotais.
Solidamente xa fundada
a Congregación dos Misioneros Josefinos e estudiados o e libro da experiencia os estatutos da
mesma, o P. Vilaseca envia a Roma o P. Troncoso para xestionar da Santa Sede a
aprobación dos Institutos de Misioneros Josefinos e das Hermanas Josefinas, fundados
por el mesmo. Era isto no 1902. En abril do ano seguinte a Santa Sede, deu a Bula de aprobación do Instituto de
Misioneros e en maio a das Hermanas Josefinas. De contado regresou a México
levando os documentos autógrafos citados.
O volver de Roma, continuou
as obras dos dous templos que estaban paralizadas durante a súa ausencia, a
primeira que terminou fói o do Espíritu Santo agregando un Colexio e un teatro
para a instrucción e descanso dos obreros e súas familias e nadie mellor para rexirla que él, polo que o
Arzebispo confiriulle o cargo de Cura-Párroco da mesma.
Editabanse tres
revistas mensuais "La Fuente del Consuelo", órgano da
archicofradía dese título, "El Grano de Mostaza",
órgano dos Círculos Obreros e "El Mensajero Parroquial"
de carácter exclusivamente parroquial.
Os
obreiros foron sempre obxeto especial da actividade do P. Troncoso, polo que
participo na fundación do Centro de Estudios Católicos-Sociales co nome de "Centro
Ketteler", e impulsa a creación de varios círculos de obreros en
distintas parroquias da cidade e en varias diócesis da República. Despois de dous
anos de traballos e esforzos, logra a
confederación de tódolos e establece o "Secretariado General
de Relaciones". O número de Círculos chegou a ser de 70 cunha
afiliación de máis de 60.000 obreiros católicos. Celebraron tres Grandes
Dietas, a la última a nivel de todo o Estado, acompañado de Merry del Val viaxa
a Roma, sendo recibido en audiencia privada por
Pio X.
Cando volve a México, pon en marcha
o 21 de abril de 1907 a
Casa-Cuna de la Paz (Hogar de Niños de la Paz) para orfos, abandoados ou de
fogares en pésimas condicións, e a Casa Hogar Santa Teresita para nenas que se inicia
en México capital para logo trasladarse a Tijuana, este traballo remata en 1912
ca fundación da "Congregación de Señoritas para las
Casas-Cunas" en colaboración con Elisa Margarita Berruecos y
Juvera del Espíritu Santo, esta rede de atención a infancia abandonada, pouco a
pouco foi extendendose por toda a república mexicana.
Pero o
P. Troncoso tamén deu mostras da súa capacidade intelectual. A él se debe un "Manuale
precum et coeremoniale" que mereceu unha Carta Laudatoria do
Cardenal Vives por orden do Papa e a aprobación da Congregación de Ritos e do
Mestre do Colexio Apostólico. Tamén publicou o "Manual Práctico del
Misionero Josefino", "Explicación de la Misa",
"Un Día Quince a Santa Teresa de Jesús", "Las
Tres Salves a Nuestra Señora del Consuelo". Ademais publicou innumerables
traballos e series de artígos nas diversas revistas que fundou e da
congregación.
Cando estouparon as
distintas revolucións encabezadas polos gobernos dos xenerais, Porfirio Díaz,
Huerta, Carranza, etc., na que con bastante forza irrumpiron os “cristeros”, o
P. Troncoso, o igual que moitos membros da igrexa católica, ou foron detidos
ou, como neste caso, fuxiron do pais, indo para a cidade de Texas, (Estados
Unidos) en septembro de 1914 donde vive dirixindo dende alí as suas
Congregaciones Josefinas. Estando alí, o obispo Monseñor Shaw o puxo a fronte dunha
Casa de Sacerdotes Refuxiados ou desterrados de México.
O P. José Troncoso
Herrera, faleceu as 9,15 da noite do 27 de agosto de 1.929
NOTA: Nos medios de
comunicación de ámbito local e provincial, temos topado referencias das
actividades da asociación Josefina no Convento das Benedictinas de A Guarda.
(1) (aclaratoria que fai
Domínguez Fontela sobre a familia):
El verdadero apellido de esta familia es
Troncoso de Lira, según consta en los libros sacramentales de La Guardia. Está
emparentada con muchas casas de la nobleza gallega. (Sus armas heráldicas son
un tronco de árbol desgajado del cual sale un brazo armado). En varios pueblos
de los obispados de Tuy y Lugo hay casas solariegas de esta familia.
En mis apuntes sobre la historia de esta villa
figura un D. Lorenzo Antonio Correa Araujo, Alcalde Mayor de Cuernavaca en
México, desde los años 1741 a
1762. Era hijo de D. Fernando Correa Troncoso de Lira Sotomayor y de Doña Ana
de Araujo Yañez y Valverde, naturales y vecinos de La Guardia.
Celso Fariñas
InfoMaxe
Paxinas da Guarda
para o libro das Festas do Monte de 2015
No hay comentarios:
Publicar un comentario